Odpowiedzialność członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Co daje bycie członkiem zarządu 

Jak pisałam już w artykule dotyczącym wynagrodzenia członka zarządu, każda spółka  z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązkowo posiadać musi zarząd. W jego skład może wchodzić jedna lub kilka osób.

Pełnienie funkcji członka zarządu nierozerwalnie wiąże się z reprezentacją spółki na zewnątrz. To członkowie zarządu, na zasadach wynikających z umowy spółki lub przepisów Kodeksu spółek handlowych, uprawnieni są do składania oświadczeń woli w imieniu spółki i zaciągania w jej imieniu zobowiązań. 

Oczywiście, czasami mają oni pełną swobodę co do podejmowanych w tym zakresie decyzji, a w niektórych sytuacjach dla podjęcia przez nich określonego działania wymagana jest jeszcze uprzednia uchwała wspólników wyrażająca zgodę na rozporządzenie prawem czy zaciągnięcie danego zobowiązania – np. jeśli umowa spółki nie wyłącza takiej konieczności dla zobowiązań o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego albo dla nabycia lub zbycia nieruchomości stanowiącej składnik majątku spółki.

I mówiąc o zobowiązaniach dochodzimy do bardzo ważnej kwestii. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jej nazwa odnosi się do odpowiedzialności wspólników, którzy właśnie odpowiedzialności tej nie ponoszą. Osobami fizycznymi związanymi ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, które mogą ponosić odpowiedzialność za jej zobowiązania są natomiast członkowie jej zarządu.

Czy członek zarządu jest odpowiedzialny za zobowiązania spółki

Tak, zasadą jest, że członkowie zarządu są odpowiedzialni za zobowiązania spółki. Należy przy tym mieć na uwadze jakiego rodzaju jest to odpowiedzialność. Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki to odpowiedzialność:

1. osobista,
2. nieograniczona,
3. subsydiarna,
4. solidarna.

Co to oznacza?

Czy członek zarządu odpowiada swoim majątkiem za zobowiązania spółki

Odpowiedzialność członka zarządu to odpowiedzialność osobista. Członek zarządu odpowiada osobiście i przeciwko niemu konkretnie wierzyciel spółki może kierować działania związane z odzyskaniem należności przysługujących mu względem spółki. Danego członka zarządu nie zwalnia przy tym z odpowiedzialności fakt, że zobowiązanie powstało, gdy przy tej konkretnej czynności w imieniu spółki działał inny z członków zarządu.

Do jakiej kwoty odpowiada członek zarządu

Odpowiedzialność członka zarządu to odpowiedzialność nieograniczona. Nie jest ona limitowana do żadnej konkretnej kwoty np. wysokości kapitału zakładowego spółki ani do żadnych konkretnych składników majątkowych, np. tylko do wynagrodzenia uzyskiwanego z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu.

 Za zobowiązania spółki członek zarządu odpowiada całym swym majątkiem, jakim odpowiadać może osoba fizyczna, tj.:

1. całym swym majątkiem osobistym,
2. jeżeli pozostaje w związku małżeńskim, w którym panuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej – także niektórymi składnikami majątku wspólnego takimi jak:
3. 1. pobrane wynagrodzenie za pracę,
   2. dochody uzyskane z prowadzenia innej działalności zarobkowej,
   3. korzyści uzyskane z praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy.

Za co odpowiada członek zarządu

Odpowiedzialność członka zarządu to odpowiedzialność subsydiarna.  Subsydiarny charakter odpowiedzialności członka zarządu sprowadza się do tego, że w pierwszej kolejności za swoje zobowiązania (długi) odpowiada sama spółka, jako osoba prawna. 

Dopiero kiedy majątek spółki nie pozwala na pokrycie jej wymagalnych zobowiązań i wierzyciel z majątku tego nie uzyska zaspokojenia po uzyskaniu prawomocnego tytułu wykonawczego przeciwko spółce (wyroku albo nakazu zapłaty) i przeprowadzeniu przeciwko spółce postępowania egzekucyjnego, a egzekucja okaże się bezskuteczna, powstanie odpowiedzialność członka zarządu.

Jaką odpowiedzialność ma członek zarządu

Odpowiedzialność członków zarządu to odpowiedzialność solidarna. Oznacza to, że jeżeli zarząd spółki składa się z dwóch lub więcej osób to one wszystkie ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki, a wierzyciel może wedle swojego uznania dochodzić zapłaty należności przysługujących mu wobec spółki od jednego z członków zarządu, od kilku wybranych albo od wszystkich, a zapłata przez choćby jednego zwalnia pozostałych w tym zakresie z odpowiedzialności względem wierzyciela.

Otwiera to jednak drogę do wzajemnych rozliczeń między członkami zarządu. Jeżeli jeden z kilku członków zarządu spełni świadczenie w całości albo w części może dochodzić od pozostałych zwrotu tej częścispełnionego świadczenia, która by na nich przypadała.

Kadencja członka zarządu

Dla powstania odpowiedzialności członka zarządu kluczowe znaczenie ma to, czy dane zobowiązanie spółki powstało za jego kadencji czy też poza nią.

Członek zarządu sprawuje swoją funkcję od momentu podjęcia uchwały o jego wyborze (nie od momentu wpisu informacji o tym fakcie w Krajowym Rejestrze Sądowym).

Członek zarządu może zostać powołany do pełnienia swojej funkcji na czas nieoznaczony albo na określoną kadencję. Zasadą jest przy tym kadencyjność zasiadania w zarządzie i powiązanie czasu trwania kadencji z latami obrotowymi pełnienia funkcji. 

Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Jeżeli czytasz moje wpisy regularnie, to wiesz, że uchwała w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania finansowego podejmowana jest na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników, które w spółkach, w jakich rok obrotowy równy jest rokowi kalendarzowemu, dobywa się do końca czerwca.

Jeżeli kadencja członka zarządu trwa dłużej niż rok, to oblicza się ją w pełnych latach obrotowych, a mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Mandat członka zarządu wygasa również wskutek rezygnacji członka zarządu z pełnienia funkcji, odwołania go przez wspólników oraz co oczywiste, na skutek jego śmierci.

Dlaczego kwestie związane z czasem pełnienia funkcji członka zarządu mają znaczenie?

Czy nowy zarząd odpowiada za długi poprzedniego zarządu

Tak, członek zarządu odpowiada nie tylko za zobowiązania, które powstały w czasie zasiadania przez niego w zarządzie, ale również za zobowiązania, które powstały zanim zaczął pełnić swoją funkcję i istniały w czasie sprawowania przez niego swoich obowiązków.

Czy członek zarządu odpowiada za długi powstałe po jego kadencji

Nie, członek zarządu nie odpowiada za zobowiązania spółki powstałe już po zakończeniu sprawowania przez niego tej funkcji. Jeżeli więc został odwołany lub złożył rezygnację, a dane zobowiązanie powstało po tych zdarzeniach, nie odpowiada on za nie.  Istotne jest przy tym, kiedy zdarzenia te faktycznie zaistniały, a nie czy zostały odnotowane w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Kiedy członek zarządu nie odpowiada za zobowiązania spółki

Członek zarządu może zwolnić się z odpowiedzialności za zobowiązania spółki, jeżeli wykaże, że:

1. we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki lub wydano postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu,
2. we właściwym czasie nie zgłoszono wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, ale nastąpiło to nie z jego winy,
3. we właściwym czasie nie złożono wniosku o ogłoszenie upadłości spółki ani nie wydano postanowienia o otwarciu postepowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, ale pomimo tego wierzyciel spółki nie poniósł w związku z tym szkody.

Samo w sobie więc złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki nie wyłącza odpowiedzialności członka zarządu za jej zobowiązania. Może tak być jedynie, gdy wniosek ten zostanie złożony we właściwym czasie, czyli terminie wynikającym z przepisów – 30 dni od dnia kiedy spółka stała się niewypłacalna, czyli utraciła zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań, co domniemywa się, gdy jej opóźnienie w płatności przekracza trzy miesiące.

Odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. przedawnienie

Członek zarządu może nie ponieść odpowiedzialności za zobowiązania spółki również wtedy, gdy przysługujące wierzycielowi spółki względem niemu roszczenie ulegnie przedawnieniu. 

Termin przedawnienia wynosi w tym przypadku 3 lata i liczony jest od momentu dowiedzenia się wierzyciela o bezskuteczności egzekucji względem spółki. Termin ten należy w każdej sprawie analizować indywidualnie, ponieważ w konkretnych przypadkach może on zacząć bieg jeszcze przed doręczeniem wierzycielowi postanowienia komornika o umorzeniu egzekucji prowadzonej przeciwko spółce z powodu jej bezskuteczności, gdy z okoliczności sprawy wynika, że wierzyciel mógł ten bezskuteczności się spodziewać.

Jak dochodzić odpowiedzialności od członka zarządu - pozew z art. 299 KSH

Aby dochodzić odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki należy przeprowadzić postępowanie cywilne przeciwko niemu – skierować do niego wezwanie do zapłaty, a w braku dobrowolnej płatności – skierować pozew z art. 299 KSH przeciwko członkowi zarządu o zapłatę do właściwego sądu. Po uzyskaniu prawomocnego wyroku albo nakazu zapłaty możliwe będzie prowadzenie egzekucji z jego majątku.

Podsumowanie

Niniejszy artykuł zawiera opis podstawowych kwestii istotnych z punktu widzenia odpowiedzialności cywilnej członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania. W konkretnych sprawach odpowiedź na pytanie, czy za dane zobowiązanie konkretny członek zarządu poniesie odpowiedzialność, często jest bardziej skomplikowana i wymaga uwzględnienia takich kwestii jak: moment powstania i wymagalności roszczenia, moment powołania i ewentualnego odwołania albo rezygnacji członka zarządu, niekiedy terminowości złożenia przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie jej upadłości.

radca prawny Justyna Miernik

 +48 663 911 385

 kontakt@kancelariamiernik.pl