Kim jest członek zarządu
Każda spółka z ograniczoną odpowiedzialnością musi mieć zarząd – jednoosobowy albo kolegialny (kilkuosobowy). To zarząd jest organem uprawnionym do reprezentowania spółki na zewnątrz, w tym do składania w jej imieniu oświadczeń woli, np. podpisywania umów.
Członkowie zarządu reprezentują spółkę w składzie wynikającym z umowy spółki. W przypadku zarządu wieloosobowego, jeżeli nie zostało to odmiennie uregulowane w umowie, zasadą jest, że spółkę reprezentuje dwóch członków zarządu działających łącznie albo jeden członek zarządu wraz z prokurentem (szczególnego rodzaju pełnomocnikiem).
Członkowie zarządu mogą być osobami z grona wspólników albo osobami, które nie posiadają udziałów w spółce, a jedynie zostały powołane uchwałą wspólników do pełnienia tej funkcji i wyraziły na to zgodę.
Co istotne, to nie wspólnicy, ale właśnie członkowie zarządu mogą ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jest to tzw. odpowiedzialność subsydiarna, czyli znajdująca zastosowanie dopiero po przeprowadzeniu bezskutecznej egzekucji wobec spółki. Jest to jednocześnie odpowiedzialność solidarna, co oznacza, że wierzyciel może dochodzić spełnienia świadczenia, czyli zapłaty długów spółki, w całości albo w części, wedle swojego uznania, od wszystkich członków zarządu łącznie, od kilku z nich albo od jednego, a płatność przez choć jednego z nich zwalnia z obowiązku zapłaty pozostałych (co otwiera jednak drogę do ich wzajemnych rozliczeń).
Czy członek zarządu musi dostawać wynagrodzenie
Jak wynika z poprzedniego akapitu, pełnienie funkcji członka zarządu wiąże się z dużą odpowiedzialnością. Czy w zamian członkowi zarządu przysługuje wynagrodzenie? I tak i nie. Tak – w tym sensie, że może ono członkowi zarządu przysługiwać, nie – w tym sensie, że prawo członka zarządu do otrzymania wynagrodzenia nie jest automatyczne i nie ma żadnych norm prawnych regulujących to, ile powinno ono wynosić.
Aby spółka mogła wypłacać członkowi zarządu wynagrodzenie, musi mieć do tego odpowiednią podstawę. Decyzja co do tego, na jakiej podstawie członek zarządu może otrzymywać wynagrodzenie wymaga dokładnej analizy danego przypadku i stosunków wewnętrznych w spółce – zwłaszcza tego, czy członek zarządu jest jednocześnie jedynym albo większościowym wspólnikiem, jakie dokładnie czynności podejmuje w spółce, czy są to jedynie czynności typowo zarządcze, czy też innego typu specjalistyczne, co się zdarza zwłaszcza w spółkach o rozbudowanej strukturze i wieloosobowym zarządzie.
W tym kontekście pojawiają się również pytania:
- jak opodatkowane jest wynagrodzenie członka zarządu?
- czy wynagrodzenie członka zarządu jest oskładkowane?
- kiedy członek zarządu nie płaci składki zdrowotnej?
- na które odpowiedź zależy właśnie od analizy prawnej danego przypadku i podstawy prawnej wypłaty wynagrodzenia.
Wynagrodzenie członka zarządu bez umowy albo z umową
Wyróżnić możemy trzy zasadnicze podstawy do uzyskiwania wynagrodzenia przez członka zarządu:
- powołanie do pełnienia funkcji,
- umowa o pracę,
- umowa cywilnoprawna.
Wynagrodzenie członka zarządu z powołania
Aby członek zarządu otrzymywać mógł wynagrodzenie z tytułu powołania do pełnienia tej funkcji potrzebna jest uchwała przyznająca mu w związku powołaniem wynagrodzenie, określająca jego wysokość i zasady wypłaty.
W zakresie określenia wynagrodzenia członka zarządu z tytułu jego powołania możliwe jest bardzo wiele rozwiązań. Wspólnicy w uchwale mogą ustalić wysokość wynagrodzenia oraz okres, za jaki ono przysługuje – np. miesięcznie, kwartalnie, rocznie. Poza wynagrodzeniem podstawowym możliwe jest również przyznanie członkowi zarządu wynagrodzenia dodatkowego, np. premii rocznej liczonej jako określony procent zysku spółki za poprzedni rok obrotowy czy określona kwota ryczałtowa, ale uzależniona od osiągnięcia określonego pułapu zysku.
W przypadku wyboru takiego rozwiązania nie ma już konieczności zawierania jakiejkolwiek dodatkowej umowy między spółką a członkiem zarządu, wystarczająca jest sama uchwała.
Wynagrodzenie członka zarządu z tytułu powołania jest wynagrodzeniem nieoskładkowanym (zarówno po stronie spółki jak i członka zarządu), ale wiążącym się z koniecznością zapłaty przez członka zarządu składki zdrowotnej.
Jaka umowa dla członka zarządu
Inną podstawą do wypłaty wynagrodzenia na rzecz członka zarządu jest zawarcie między spółką a nim stosownej umowy.
Zatrudnienie członka zarządu na podstawie umowy o pracę
Członek zarządu co do zasady może zostać zatrudniony w spółce na podstawie umowy o pracę. W pewnych przypadkach może to być jednak dość utrudnione i kontrowersyjne zwłaszcza dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Problemem jest bowiem to, że choć spółka i jej członek zarządu to dwa odrębne podmioty, to pojawia się jednak problem z kluczowym dla stosunku pracy elementem, jakim jest podporządkowanie pracownika (członka zarządu) pracodawcy (spółce) – skoro to ten sam członek zarządu reprezentuje spółkę, to również on miałby sam sobie wydawać polecenia jako pracownikowi.
Z uwagi na powyższe umowy o pracę nie zawrze ze spółką członek jej zarządu, będący jednocześnie jej jedynym wspólnikiem. W innych przypadkach możliwość taka może wystąpić, zwłaszcza, gdy umowa o pracę dla członka zarządu miałaby obejmować realizację innych czynności niż typowo związane z zarządzaniem spółką.
Umowa taka podlega składkom społecznym i składce zdrowotnej jak każda inna zwykła umowa o pracę.
Zawarcie z członkiem zarządu umowy cywilnoprawnej
Inną opcją umownego przyznania członkowi zarządu wynagrodzenia jest zawarcie z nim stosownej umowy cywilnoprawnej – najczęściej umowy zlecenia albo tzw. kontraktu menadżerskiego.
Umowy te mogą być zawarte zarówno z członkiem zarządu nieprowadzącym działalności gospodarczej, jak i członkiem zarządu będącym przedsiębiorcą. Z uwagi na to różnie może w danej sytuacji kształtować się kwestia oskładkowania takiej umowy (zwłaszcza, gdy członek zarządu posiada również inny tytuł do ubezpieczenia społecznego) oraz opodatkowania umowy na gruncie podatku VAT.
Wynagrodzenie członka zarządu z powołania i umowa
Możliwe jest również łączenie podstaw do wypłaty wynagrodzenia na rzecz członka zarządu, np. wynagrodzenia wypłacanego w związku z powołaniem oraz w ramach stosunku pracy, gdy ten dotyczy innych czynności niż zarządcze.
Umowa między spółką a członkiem zarządu
W przypadku, gdyby z członkiem zarządu miała być zawierana umowa o pracę czy umowa cywilnoprawna, należy zadbać o to, aby w umowie tej spółka była w należyty sposób reprezentowana.
W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest bowiem dopuszczalna sytuacja, w której członek zarządu z jednej strony w tej samej umowie reprezentowałby spółkę, a z drugiej strony – siebie samego. W tego typu umowie spółkę obowiązkowo reprezentować musi rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany w odpowiednim trybie.
Pełnomocnik z art. 210 KSH
W przypadku, gdy w spółce nie funkcjonuje rada nadzorcza, a spółka ma zawrzeć umowę z członkiem zarządu, konieczne jest wcześniejsze powołanie do tej czynności pełnomocnika na mocy uchwały zgromadzenia wspólników. Co ważne, uchwała powinna konkretnie określać daną umowę, która ma być zawarta z danym członkiem zarządu, albo rodzajowo określać typ umów, które zawierać może pełnomocnik, np. umowy o pracę, umowy zlecenia, kontrakty menadżerskie. Nieprawidłowe jest powołanie pełnomocnika w trybie art. 210 KSH ogólnie do zawierania umów wszelkiego rodzaju z członkami zarządu spółki.
Uchwała taka może zostać podjęta na nadzwyczajnym zgromadzeniu wspólników albo na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników, po uwzględnieniu jej w porządku obrad poza uchwałami wymaganymi przepisami. Należy pamiętać o tym, aby jako uchwała dotycząca spraw osobowych podjęta została w głosowaniu tajnym.
Podsumowanie
Po przeczytaniu tego artykułu masz podstawową wiedzę co do tego, na jakiej podstawie wynagrodzenie może otrzymywać członek zarządu. Wiesz kim jest członek zarządu, jaka ciąży na nim odpowiedzialność i jakich formalności dokonać, aby w związku z realizacją swoich obowiązków otrzymywał on zapłatę. W każdej spółce sytuacja faktyczna może wpływać na wybór odpowiedniej podstawy prawnej wypłaty wynagrodzenia jako optymalnej.
radca prawny Justyna Miernik
+48 663 911 385
kontakt@kancelariamiernik.pl